Thursday, February 28, 2013

თამამი პოსტი ანუ სამი კომპლიმენტის ამბავი

კომპლიმენტი მეორე

ეს ამბავი დიდი და მძიმე სიცარიელის შეგრძნებისას დაიწყო და დიდი და მძიმე სიცარიელის შეგრძნებით დასრულდა. ამ ამბის შემდეგ კი ვისწავლე, რომ ყველა სიცარიელე დროებითია და მას დღესასწაული მოჰყვება, რომელიც შემდეგ ისევ შეიცვლება ყოვლისმომცველი სიცარიელით და მოდით, კარგად დავასრულოთ, მას ისევ მოჰყვება დღესასწაული. . . 
უნივერსიტეტი ახლდადამთავრებული მქონდა და ჯერ უმუშევარი ვიყავი, მაგრამ ვაღიაროთ, სამუშაო ყოველთვის მეორეხარისხოვანი იყო ჩემთვის, უბრალოდ, პირადი ცხოვრების მტკივნეულ იმედგაცრუებაზე  პროფესიული წარუმატებლობა ცეცხლს ასხამდა. სახლის ტელეფონმა რომ დარეკა, მახსოვს, მტვერსასრუტი მეკავა ხელში და არც გამომირთავს, ისე ავიღე ყურმილი. ვახუშტი კოტეტიშვილმა ერთ კვირაში თავისთან მხატვრული თარგმანის მასტერკლასებზე დამიბარა  .
ერთი კვირა ფრიად ამბივალენტური ცნებაა გოგოსთვის, რომელსაც მნიშვნელოვანი შეხვედრა აქვს დანიშნული: თან ძალიან შორსაა, თან კი სრულებით არაა საკმარისი სათანადოდ მოსამზადებლად. ასეა თუ ისე, პირველი შეხვედრისას დაძაბული ვიჯექი _ ჩემთვის, სულ ჩემთვის, თვითონ კი ენაწყლიანობდა, თავს აწონებდა ახალ მოსწავლეებს, ერთი ეს მომიგდო, ნუ გეშინია, თუ გამიღიმებ, მსუბუქი ყოფაქცევის არ მეგონებიო. გავიღიმე, ოღონდ გუნებაში _ მშვენივრად ვიცოდი, მალე შემამჩნევდა და კარგად დამიმახსოვრებდა კიდეც და ირონიული მზერით ვუპასუხე მის ხუმრობას. არ ესიამოვნა და მეტი არც მოუხედავს ჩემკენ. 
როცა პირველი საშინაო დავალება მოგვცა, ვიგრძენი, დადგა დრო, ჩემი სითამამე გამემართლებინა. აი, ის თარგმანიც:
ოცნებები

იქ, სადაც ღვთისგან მიტოვებულ, უბადრუკ სახლაკს
გარს ერტყა ღობე, შეეკლილი ხმელი ხიწვებით,
ბებერი ყვავი და ბეჩავი, ბოგანო გლახა
აღმაფრენაზე საუბრობდნენ თავდავიწყებით.

ბებერი ყვავი, ძველთაძველი დარდით აღსავსე,
ჟრჟოლადავლილი უყვებოდა დაკონკილ გლახას,
რომ მან, მთვლემარემ ძველი კოშკის ნაპარტახალზე,
ენით უთქმელი, საოცარი ზმანება ნახა.

რომ ცის თაღებში მონავარდეს, ნებიერს ბედის,
აღარ ახსოვდა სიღატაკე მათი სახლაკის,
რომ თავად იყო მშვენიერი, ქათქათა გედი
და უფლისწულად ქცეულიყო გონჯი გლახაკი.

გლახა ტიროდა, ქვითინის ხმა უხშობდა ყურებს,
მოძალებული ბინდი ნათელს სტაცებდა მიჯნას,
და გზად ჩავლილი დედაბერი, მათი შემყურე,
შეჩქვიფებული აჩქარებით იწერდა პირჯვარს..

მოეწონა. რომ წავიკითხე, ფიზიკოსმა ვასომ გამოაცხადა, მორჩა, სხვები აღარ ვკითხულობთო და ბავშვებმა მომარჯვებული ფურცლები შეინახეს. შენი სახელი გამახსენეო, ვახუშტიმ. ,,ანი კოპალიანი, ანი კოპალიანი" _ ორჯერ გაიმეორა და როგორც იქნა, დამიმახსოვრა. 
მერე დიდი მეგობრობის ხანა დაიწყო. ,,სმასტერკლასები", როგორც მზეო უწოდებდა, დღესასწაული: ძველი ამბების გახსენებებით, შაირობებით, ჩუბჩიკას ექსტრაორდინალური სტუმრობებით, ნიკა ჯორჯანელის და მასწავლებლის შეხლა-შემოხლით პოეზიის შესახებ, სიცილით, ბევრი სიცილით და რაც მთავარია, ბევრი ლექსით _ ის ნამდვილად იყო ერთადერთი ჩემს ჯერჯერობით მაინც ნაცნობებს შორის მაინც, ვინც ლექსის ნამდვილი წაკითხვა იცოდა. 
ცვეტაევას ,,ეჭვიანობის მცდელობა" რომ წაგვიკითხა, მახსოვს აივანზე გავედი და კლასისგან დამალული ცრემლიანი სახე თბილისისკენ მივაბრუნე. მერე ვთარგმნე ეს ლექსი და ასე აილოკა ყველა ჭრილობა სულმა: ,,რომ ლექსი შველის ყოველგვარ ტკივილს. . ."
ბატონი ვახუშტის კომპლიმენტებს მუდამ ცალი ყურით ვისმენდი და ცალყბა მადლობას ვუბრუნებდი _ ძალიან საყოველთაო რამ იყო იმისთვის, რომ მართლა დამეჯერებინა.
მაგრამ, ერთ დღესაც, შენ სანდო გოგო ხარო, მითხრა _ ეს სხვანაირი კომპლიმენტი იყო. ,,სანდოს" გალანტურობისთვის არ ეუბნებიან გოგონას. არა, სანდომიანიც ხომ ხარ, _ გამოასწორა მაშინვე, _ მაგრამ სანდოცო. მერე უცებ ანცი კილო მოიშორა და ღრმად ჩაფიქრდა.  ,,შეიძლება ჩემი ხანგრძლივი გამოცდილებით ითქვას, რომ შენსავით ერთდროულად სანდო და სანდომიანი ქალები ძალიან იშვიათია" _ თქვა ბოლოს წარბშეკრულმა და თითქოს შეწუხებულმა.
ეს იყო მისი პირველი ნამდვილი კომპლიმენტი. მერე კი, როცა უკვე გადავლილ ქარიშხლებზე ვუამბე, მან მასწავლა, რომ მე ღირსეული გოგო ვიყავი, ანუ ღირსი ყველაზე საუკეთესო დამოკიდებულებისა მამაკაცთა მხრიდან.
მერე მისი მოხუცი სხეული და ახალგაზრდა სული ვეღარ მორიგდნენ. არდადეგებზე ლეჩხუმში მყოფს დამირეკა ჩემმა დეიდაშვილმა, რომ რესპუბლიკური საავადმყოფო გადავსებული იყო ომში დაჭრილი ჯარისკაცებით და სხვათა შორის მითხრა, რომ იქვე ვახუშტისა და მზეოსაც მოკრა თვალი. მეორე დღეს ელიმ, ჩემმა მეგობარმა, მომწერა მოკლედ მისი გარდაცვალების ამბავი.
პარიზი არის დღესასწაულიო, მე კი პარლამენტის აღმართთან (ფუი, ეშმაკს!) მეწვევა ხოლმე დღესასწაულის მოლოდინი და ორ ნაბიჯში გადაივლის ხოლმე.
თუმცა ერთი რამაც ვიცი, ცხოვრებაში ხანდახან არის ნამდვილი დღესასწაულები და მე ამ დღესასწაულების ნამდვილად ღირსი ვარ.
ეს ყველაზე უკეთ მახსოვს მისი გაკვეთილებიდან.

Saturday, February 9, 2013

თამამი პოსტი ანუ სამი კომპლიმენტის ამბავი

   კომპლიმენტი პირველი

   მამაჩემს სამი სასასთუმლე წიგნი ჰქონდა და ყოველ ღამე, ძილის წინ ერთ-ერთს კითხულობდა. ერთმანეთზე ეწყო: ქვეშ ,,ბიბლიის" დიდი წითელი გამოცემა, მასზე ,,დონ-კიხოტის" გაცრეცილი და გაქუცული პირველი ტომი (მეორე ტომი დიდად არ უყვარდა) და სულ ზევიდან ,,სამოსელი პირველი" _ მწვანე, კაცამოტვიფრული. ეს კაცი  მამაჩემი იყო _ მაღალი, თხელი და სივრცეში გამოკიდებული. და სულ არ მიკვირდა, რა უნდოდა მამაჩემს წიგნის ყდაზე _ ძალიანაც უნდოდა!
      პირველი წიგნი ძალიან რთული ენით ეწერა და ბევრ შეკითხვას ვუსვამდი, მეორეს რთული შინაარსი ჰქონდა და ვერ ვიგებდი, მამას კი ჭირივით სძულდა წიგნების ახსნა, მესამე შემაყვარა. ორი წელი ვლაპარაკობდით ამ წიგნზე _ თავიდან ბოლომდე რამდენჯერმე განგვიხილეთ. ყველა საკითხზე მოგვისწრია საუბარი გამოდის.
   ერთხელ ნათესავების სოფელში მაჩვენა სახლი _ ეს დოჩანაშვილის ცოლისაა, ზაფხულობით ჩამოდიან ხოლმეო. მერე, ვესტუმროთ-მეთქი. არ მინდაო; მირჩევნია ისე ვიცნობდე, როგორც ვიცნობო. ნეტა ეგ რას ნიშნავს-თქო, გავიფიქრე, მახსოვს.
        დოჩანაშვილს რომ მაინც ვესტუმრე, მამა სამი წლის გარდაცვლილი იყო უკვე. ჩემი ქართულის მასწავლებელთან ერთად მივედი. დამთრგუნველად ღარიბული და ცივი ოთახის შუაგულში სავარძელი იდგა, სავარძელთან _ ღვინის დოქი, სავარძელში კიდევ ერთი მაღალი და თხელი, სივრცეში გამოკიდებული კაცი იჯდა. ზრდილობიანად მისალმება მოვასწარი და ტირილი წამსკდა. ჯერ მის წიგნებზე ვლაპარაკობდით; თქვენ შორის მასწავლებელი ნამდვილად ეს ქალბატონიაო,  გაუკვირდა. მერე მე მამაზე ვუყვებოდი, ის _ შვილზე, ირაკლიზე; ის განუწყვეტლივ სვამდა, მე განუწყვეტლივ ვტიროდი. თუ ამდენ ტირილს აპირებდი, მარტო ერთი ცხვირსახოცი წამოიღეო, ესეც გაუკვირდა.  ხელზეც მეამბორა და მითხრა, შეიმშრალე ეგ შენი ლამაზი თვალის უპეებიო. 
    მეცხრე კლასში ვიყავი. სქელი, მწვანე ქურთუკი მეცვა და მსოფლიოში თუ არა, კლასში ყველაზე უშნო მეგონა თავი.
  თვალის უპეები რაღაა, არც არაფერი; მაგრამ თითქოს პრაქსიტელე ჩამვარდნოდეს მუხლებში _ გამოგაქანდაკებო, ისე ვიგრძენი უეცრად თავი. ასე წარმოიდგინეთ, თვით ზვიად წიკლაურის კომპლიმენტიც კი ვერ გამახარებდა ასე. ეგ ვინღააო, მკითხავთ. მაშინ გეკითხათ, აბა!
   ჰოდა, ტირილი მერე გენახათ _ ბოლო რეჟისორული კადრი კი ჩემი ქართულის მასწავლებლის გამოლენჩებული სახე იყოს, დაე!